niedziela, 4 sierpnia 2019

Powstańcza historia Puszczy Kampinoskiej

W początkach sierpnia 2019 roku, w okresie kulminacji obchodów 75. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, postanowiliśmy odwiedzić to miejsce w Puszczy Kampinoskiej, które najbardziej związane jest z heroicznym zrywem stolicy, poświęcone żołnierzom zgrupowania Armii Krajowej "Kampinos". Miejscem tym jest cmentarz partyzancki w wiosce Wiersze oraz posadowiony tuż obok pomnik Niepodległej Rzeczpospolitej Kampinoskiej. W sierpniu i wrześniu 1944 roku (miesiącach, gdy w mieście trwało powstanie) okoliczne wioski (m.in. Wiersze, Truskawka, Brzozówka, Janówek) stanowiły bazę zgrupowania partyzanckiego liczącego ok. 3,5 tys. żołnierzy. Stąd właśnie planowali oni akcje dywersyjne przeciwko Niemcom oraz organizowali oddziały wyprawiane na pomoc walczącym powstańcom.

Brama wejściowa na cmentarz partyzancki w Wierszach

Pomnik Niepodległej Rzeczpospolitej Kampinoskiej odsłonięto na puszczańskich wydmach w 2004 roku - tym samym, w którym z inicjatywy Prezydenta Lecha Kaczyńskiego otwarte zostało Muzeum Powstania Warszawskiego w centrum stolicy. Jak wyjaśnić nazwę monumentu?

Zarówno leśni powstańcy, jak i tutejsza ludność przeżywali niemal przez dwa miesiące wspaniały okres szczególnej wolności powstańczej, i tego nikt nie jest w stanie zapomnieć - pisał dowódca Zgrupowania "Kampinos" płk Józef Krzyczkowski ps. Szymon (za: L. Herz, Puszcza Kampinoska. Pzewodnik, Pruszków 2017, s. 307)

Niepodległa Rzeczpospolita Kampinoska VIII-IX 1944 r.

Pomnik NRK z perspektywy bramy cmentarza partyzanckiego w Wierszach

Na cmentarzu partyzanckim spoczywa natomiast 54 żołnierzy grupy "Kampinos". Złożono tu również urnę zawierającą ziemię z licznych pobojowisk Puszczy. Wśród kilku tablic pamiątkowych odnajdziemy tę poświęconą późniejszemu kardynałowi i Prymasowi Polski ks. Stefanowi Wyszyńskiemu, w owym czasie jednemu z kapelanów Zgrupowania (ps. "Radwan III"). Poza ogrodzeniem cmentarza pochowano kolejnych trzech żołnierzy AK.

Cmentarz partyzancki w Wierszach

Cmentarz partyzancki w Wierszach.
Na lewo od krzyża tablica ku pamięci ks. Stefana Wyszyńskiego

Tablica informacyjna przy cmentarzu

Mogiły trzech żołnierzy AK położone tuż obok bramy cmentarza

Jak tu dotrzeć? Najlepiej oczywiście pieszo, urządzając sobie ok. 4-5-godzinną wycieczkę z Truskawia. Wyruszamy szlakiem czarnym z polany turystycznej w tej miejscowości, dochodząc do skrzyżowania ze szlakiem czerwonym przy Karczmisku. Następnie idziemy za znakami czerwonymi na zachód, doprowadzą nas one na sam cmentarz. Inny wariant (który można wykorzystać np. w drodze powrotnej), to ruszyć z Truskawia szlakiem żółtym. Trzymając się go dojdziemy bezpośrednio do celu. [Dokładny opis trasy Truskaw-Wiersze szlakiem żółtym] A poniżej kilka fotografii ze szlaków wiodących do Wierszy.